دیاتسرون فارسی

کتاب «دیاتسارون فارسی»، متنی است به جای مانده از قرن هفتم هجری و عهد مغول. این متن از منابع دست اول ‏مطالعه سیر تحول تاریخی و تطور و تکامل زبان فارسی به شمار می رود. از سوی دیگر، «دیاتسارون» متنی ‏دینی است که مؤلف آن، با ادغام چهار انجیل مشهور، سرگذشت و کتاب واحدی در زندگی حضرت مسیح فراهم ‏آورده است. اصل کتاب به زبان سریانی بوده است و مترجم فارسی، با حذف مکررات و با نگاه ایرانی آن را از ‏این زبان، به فارسی برگردانده است. مؤلف «دیاتسارون»، مردی به نام «تاسیان»، یا، «طاطیانوس»، از مردم بین ‏النهرین بوده که در قرن دوم میلادی می زیسته است.

«دیاتسارون» کلمه ای یونانی و از «دیا» و «تسارون» ‏ترکیب شده است. «دیا» به معنی «با» و «در»، و «تسارون» به معنای «چهار» است. «تاسیان»، چهار انجیل را ‏در هم ریخت و مواضیع آنها را طبق تقدم و تاخر تاریخی سرگذشت ها و سخنان، مرتب ساخت و برای کتاب خود، ‏عنوان «دیاتسارون» را اختیار کرد. این کار، به اساس انجیل های چهارگانه خدشه ای وارد نکرد. «تاسیان» تنها ‏آیه ها و فصل ها را بر وجهی ترتیب داد که کتاب حاصل از آن چون یک کتاب گردد. «دیاتسارون» که اصل ‏سریانی آن از میان رفته است، بعدها به زبان عربی هم ترجمه شد. و اما این کتاب ارزشمند، در قرن هفتم هجری، ‏در هنگام حکومت ایلخانان در ایران، به وسیله «عزالدین یوحنا»، از زبان سریانی به فارسی درآمد. این ترجمه ‏فارسی، در سال ۱۹۵۱ میلادی، همراه با ترجمه ایتالیایی آن به وسیله «جوزپه مسینا» در رم منتشر شد و به دلیل ‏محدودیت تیراژ و توجه زبان شناسی و دین پژوهان به آن، به زودی نایاب گردید. کتاب حاضر، تجدید چاپ همان ‏کتاب است (متن فارسی و ایتالیایی)، همراه با دو مقاله ارزشمند از استاد «ایرج افشار» و «حسن رضایی باغ ‏بیدی»

نویسنده: نسرین تبریزی
منبع: کتاب روز