کانون فرهنگ و اندیشه مسیحی
مذهب ارتدوکس(Orthodox)
پیشوای مسیحیان قسطنطنیه در سده پنجم میلادی سلطه پاپ را نپذیرفت و از کلیسای کاتولیک جدا شد. در سده نهم میلادی «فوتیوس» از پیشوایان مسیحیان قسطنطنیه علیه پاپ قیام کرد. سال ۱۰۵۴ میلادی پاپ لئوی نهم اسقف قسطنطنیه را محکوم کرد و از همان زمان کناره‌گیری مذهب ارتدوکس از کاتولیک‌ها آغاز شد.
مذهب مردم کشورهای روسیه ، یونان ، بلغارستان ، صربستان ، رومانی ، اوکراین ، روسیه سفید و گرجستان ارتدوکس و طی ۲۰۰ سال اخیر کلیساهای آن در چین ، کره ، ژاپن ، آلاسکا و بین قبایل سیبری و آسیای مرکزی رو به گسترش است. (دایره‌المعارف فارسی ، ۱۳۴۵ ، ۸۶).
ارتدوکس‌ها در ایران
سال ۱۹۰۰ میلادی از سوی کلیسای ارتدوکس روس ، گروهی از مبلغان ارتدوکس به ارومیه آمدند و به تبلیغ پرداختند. گروهی از نستوری‌های ارومیه به آنان پیوستند ولی به موجب پیمانی که در ۲۸ فوریه سال ۱۹۲۱ میلادی منعقد شد به تبلیغات ارتدوکس‌ها در ایران پایان داده شد. (مشکور ۱۳۴۹ ، ۴۲).
ارتدوکس‌های روس دو کلیسا در تهران و کلیساهایی نیز در شهرهای رشت و غازیان دارند. کشیشی در تهران ساکن است که روزهای یکشنبه و اعیاد برای روس‌های مقیم تهران و اعضای سفارت روسیه مراسم مذهبی برپا می‌دارد. ارتدوکس‌های یونانی نیز در تهران کلیسایی دارند که زیر نظر کنسولگری یونان در تهران اداره می‌شود و به مناسبت‌هایی کشیشی از یونان به ایران می‌آید و مراسم مذهبی را برگزار می‌کند.
منابع:
۱- آلیشان ، قروند Sisagan Deghagrotiun Sonyats Ashrhari ونیز ، جزیره سن لازار ، ۱۸۹۸
۲- اقبال آشتیانی ، عباس ، تاریخ مغول ، جلد اول ، چاپ دوم تهران ، ۱۳۴۱
۳- الدر ، جان ، تاریخ کلیسای مسیح از سال ۱۶۰۰ تا ۱۹۷۰ ترجمه و ، سیموتیان ، ۱۳۴۹
۴- اولیری ، دلیسی ، انتقال علوم یونانی به عالم اسلام ، ترجمه محمود آرام ، چاپ دوم ، تهران ، ۲۵۳۵
۵- پاشایان ، کاراپط ، ارامنه در ایران ، ترجمه دکتر قوگاسیان ، مجله ارمنان ، شماره ۵ و ۶ ، تهران ، ۱۳۴۸
۶- جکسن ، ویلیامز ، سفرنامه جکسن (ایران در گذشته و حال) مترجمان منوچهر امیری و فریدون بدروالی ، تهران ، ۱۳۵۲
۷- دایره‌المعارف فارسی ، مؤسسه فرانگلین تهران ، ۱۳۴۵
۸- صدیق ، دکتر عیسی ، تاریخ فرهنگ اروپا ، تهران ، ۱۳۳۶
۹- عجمیان ، هایگ ، یادنامه مروپ تاغیادیان ، تهران ، ۱۹۵۸
۱۰- فیگوئرا ، دن گارسیا دسیلوا ، سفرنامه سفیر اسپانیا در دربار شاه عباس اول ، تهران ، ۱۳۶۳
۱۱- کلاویخو ، سفرنامه کلاویخو ، ترجمه مسعود رجب‌نیا ، تهران ، ۱۳۳۷
۱۲- مشکور ، محمدجواد ، نظری به تاریخ آذربایجان و آثار باستانی و جمعیت‌شناسی آن ، تهران ، ۱۳۴۹
۱۳- میلر، و، م. تاریخ کلیسای قدیم در امپراتوری روم و ایران ، ترجمه علی نخستین ، تهران چاپ دوم ، ۱۹۸۱
۱۴- وان در کرویس ، دیرک ، شاردن در ایران ، تحلیلی از اوضاع ایران در قرن هفدهم میلادی ترجمه دکتر حمزه اخوان تقوی ، تهران ، ۱۳۸۰
۱۵- هوشنگ مهدوی ، عبدالرضا ، تاریخ روابط خارجی ایران ، چاپ دوم ، تهران ، ۱۳۵۵
۱۶- هویان ، آندرانیک ، قره کلیسا ، مجله بررسی‌های تاریخی ، سال دوم ، شماره ۵ ، ۱۳۴۶
۱۷- یوزوکچیان ، ورکانس ، وصف بناهای مشهور اصفهان ، چاپ ۱۸۵۴ در استانبول ، ترجمه لنون میناسیان ، اصفهان ، ۱۳۷۷٫
منبع: ماهنامه اخبار ادیان، شماره ۷، اردیبهشت ۱۳۸۳، ۶۳-۵۸.
