در ابتدا خدا

کتاب پیدایش نه‌ فقط نخستین کتاب عهد عتیق، بلکه یکی‌ از زیباترین کتابهای آن است. این کتاب از درس‌های روحانی بسیاری پر است که میتوانند در موقعیت‌های مختلف زندگی‌، راهبر و راهنمای انسان باشند. ولی‌ از طرف دیگر کتاب پیدایش بیش از هر کتاب دیگری در کتاب‌مقدس مورد نقد و برسی‌ قرار گرفته، و نظرات و آرأ درمورد آن بسیار مختلف و متنوع است. مجادلات و مباحثات الهیاتی، علمی‌، تاریخی، و ادبی‌ زیادی که در اطراف آن صورت گرفته، خود حاکی از عظمت و عمق این کتاب، و در عین حال نشانهٔ حدود تنگ دانش عینی و درک روحانی ما است. با این اوصاف نوشتن تفسیری بر پیدایش لا‌اقل از دو جهت جرات می‌خواهد. یکی‌ از این لحاظ که چون یک چنین تفسیری همواره در کنار خود پیدایش، مورد مطالعه قرار می‌گیرد، مثل تصویری از یک منظرهٔ زیبا که در کنار خود منظره قرار داده شود، چنان حقیر و نا‌چیز جلوه می‌کند و چنان دور از واقع به‌نظر می‌رسد که شاید بسیاری از اوقات مزاحمی بیش ننماید. و از جهت دیگر دامنه و وسعت مطالب پیدایش آنقدر زیاد است و کتبی که در اطراف آن نوشته شده‌اند آنقدر متعدد می‌باشد که تفسیر آن احتیاج به مطالعه زیاد و احاطهٔ کافی‌ بر موضوع دارد.

کتابی که ترجمهٔ آن به خوانندگان ایرانی‌ تقدیم میشود در وهلهٔ اول برای دانشجویان الهیات نوشته شده و در آن تاکید بیشتر بر جنبهٔ فنی‌ تفسیر است تا جنبهٔ روحانی آن. یعنی نویسنده میکوشد نخست معنی متن را تا جایی‌ که ممکن است روشن سازد و برای این کار به تحلیل‌های ادبی‌ و تاریخی توسّل میجوید که این خود به گمان من زیر‌بنای هر‌گونه تفسیر روحانی درستی‌ از کتاب‌مقدس است. به همین منظور نویسنده در مقدمهٔ نسبتاً مفصلی که بر تفسیر خود نوشته، جنبه‌های مختلف تاریخی و ادبی‌ نگارش کتاب پیدایش را با توجه به آرأ و عقاید رایج مورد بررسی‌ قرار داده که این شاید برای خوانندگان ایرانی‌ که با چنین مباحثی اصلاً آشنایی ندارند تازگی داشته باشد و فهمش هم مشکل به‌نظر برسد. ولی‌ حسن این کتاب در این است که اینگونه مباحث فنی‌ تا حد امکان در مقدمهٔ کتاب و ضمیمه‌هایی‌ که به بعضی‌ از فصول آن اضافه شده آورده‌شده است و از پاره شدن رشتهٔ کلام در تفسیرِ خود متن تا حدود زیادی جلوگیری به عمل آماده‌است. خواننده با کمی‌ دقت و حوصله میتواند از این قسمت‌ها اطلاعات دست ‌اولی‌ درمورد چگونگی‌ روند مباحثات در زمینه‌های مزبور به‌دست آورد. به‌طور کلی‌ باید بگویم که این کتاب از نثر نسبتاً مشکلی‌ برخوردار است و فهم آن احتیاج به دقت و تمرکز کافی‌ دارد. گرچه در تمام ترجمهٔ فارسی نهایت کوشش به عمل آماده که مطالب حتی‌الامکان به‌طور ساده و قابل فهمی‌ بیان گردد، ولی‌ خواننده نیز باید سهمِ خود را در این مورد متقبل شود و با مایه گذاشتن، نقایص ترجمه را جبرن نماید. مخصوصاً اینکه چون متن آیات در تفسیر نیامده است، بدون رجوع به آنها در خود کتاب‌مقدس فهم کتاب بسیار مشکل و تقریباً نا‌ممکن خواهد بود. در ضمن نویسنده در تفسیر خود به ترجمه‌های مختلف انگلیسی‌ اشاره‌کرده که بیشتر آنها عیناً به فارسی ترجمه شده است و خواننده میتواند برای درک بهتر مطلب به ترجمه‌های انگلیسی‌ نیز رجوع نماید.

به‌طور کلی‌ می‌توان گفت که (نویسندهٔ کتاب) از عهده نوشتن این تفسیر، خوب بر‌آماده است. او نه فقط به جنبه‌های فنی پرداخته، بلکه برداشت‌های روحانی جالبی‌ نیز ارائه کرده‌است که کتاب او را از این نظر هم غنی میگرداند. به گمان من مهمترین امتیاز عدم جزم‌گرایی او در ارائه مطالب می‌باشد، مخصوصاً درمورد مسائلی‌ که بحث‌انگیز هستند. در‌هر‌حال امیدوارم مطالعهٔ این کتاب درک عمیق‌تاری از پیدایش را برای خواننده به ارمغان آورد و باعث رشد ایمان او و بنای بیشتر بدن مسیح گردد.

نویسنده مطلب: مهرداد فاتحی