اقتدا به مسیح: زمینه‌ای برای گفت‌وگوی عرفانی اسلام و مسیحیت

اقتدا به مسیح: زمینه‌ای برای گفت‌وگوی عرفانی اسلام و مسیحیت(The Imitation of Christ)

مترجم‌ کتاب‌ معتقد است‌ این‌ جریان‌ عرفانی‌ که‌ بر تجربه‌ باطنی‌ و دوری‌ از فلسفه‌ یونانی‌ و نظریه‌پردازی‌های‌ متکلمانه‌ تاکید دارد با پاره‌ای‌ از گرایش‌های‌ عرفانی‌ و صوفیانه‌ در عالم‌ اسلام‌ مشابهت‌های‌ فراوانی‌ دارد و برای‌ اثبات‌ این‌ مدعا در مقدمه‌ بیست‌ صفحه‌ای‌ خود ابتدا به‌ تعریف‌ عرفان‌ و گرایش‌های‌ نظری‌ و عملی‌ آن‌ پرداخته‌ و سپس‌ این‌ دو گرایش‌ را در حوزه‌ مسیحی‌ و اسلامی‌ دنبال‌ می‌کند.

وی‌ پس‌ از مروری‌ مختصر بر گرایش‌های‌ عرفانی‌ و ویژگی‌های‌ آنها، در نهایت‌ جایگاه‌ این‌ اثر را در میان‌ گرایشها مشخص می‌کند و می‌نویسد: “توماس‌ ا. کمپیس‌ به‌ دلیل‌ تعلق‌ خاطر به‌ عرفان‌ عملی‌ از تفکر آمیخته‌ با فلسفه‌ یونانی‌ و هرگونه‌ عرفان‌ نظری‌ رویگردان‌ است؛ خواه‌ این‌ فلسفه‌ در قالب‌ تفکر آگوستینی‌ باشد که‌ تمایل‌ فراوان‌ به‌ افلاطون‌ دارد و الهیات‌ عرفانی‌ در این‌ بستر شکل‌ می‌گیرد و خواه‌ در قالب‌ توماس‌ آکوئیناس‌ باشد که‌ اندیشه‌ ارسطویی‌ دارد و پدیدآورنده‌ الهیات‌ عقلانی‌ است‌.”

عدالت‌نژاد شبیه‌ترین‌ شخصیت‌ عرفانی‌ در عالم‌ اسلام‌ به‌ توماس‌ ا. کمپیس‌ را امام‌ محمد غزالی‌ می‌داند و علاوه‌ بر اینکه‌ موارد مشابهی‌ از اندیشه‌های‌ این‌ دو را با استناد به‌ کتابهای‌ کیمیای‌ سعادت‌ و المنقد من‌ الضلال‌ و اقتدا به‌ مسیح‌ نشان‌ می‌دهد، بی‌توجهی‌ آنها به‌ فلسفه‌ و کلام‌ و دوری‌ از روحانیت‌ رسمی‌ را نیز از عوامل‌ تشبیه‌ آنها به‌ هم‌ ذکر می‌کند با این‌ تفاوت‌ که‌ غزالی‌ رویه‌ای‌ خوف‌محور و بیشتر اخلاقی‌ دارد اما عرفان‌ توماس‌ عاشقانه‌ و مسیح‌محور است‌.

کتاب‌ از چهار بخش‌ تشکیل‌ شده‌ است‌. کتاب‌ اول‌ با عنوان‌ “نصایحی‌ در باب‌ حیات‌ روحانی‌” بیشتر شامل‌ توصیه‌های‌ اخلاقی‌ است‌ و مواردی‌ نظیر: غلبه‌ بر امیال‌، اجتناب‌ از امیدهای‌ واهی‌ و غرور، احتیاط‌ در عمل‌، مقاومت‌ در برابر آزمون‌ها، اجتناب‌ از داوری‌های‌ عجولانه‌، پرهیز از زیاده‌گویی‌ و عشق‌ به‌ عزلت‌ و سکوت‌ و مواردی‌ از این‌ دست‌ در آن‌ به‌ چشم‌ می‌خورد که‌ هر سطر آن‌ به‌ نوعی‌ مستند به‌ انجیل‌ و کتاب‌ مقدس‌ است‌.

کتابهای‌ دوم‌ و سوم‌ همان‌ طور که‌ از نامشان‌ مشخص است‌ “نصایحی‌ درباره‌ زندگی‌ باطنی‌” و “در باب‌ تسلای‌ باطنی‌” بیشتر متوجه‌ توصیه‌های‌ باطنی‌ و مبارزه‌ با نفس‌ و خودشناسی‌ است‌ که‌ حجم‌ عمده‌ کتاب‌ را هم‌ دربرمی‌گیرد.

طهارت‌ نفس‌ و خلوص‌ نیت‌، دوستی‌ صمیمانه‌ با عیسی‌، کوچک‌ انگاشتن‌ خویش‌ در نظر خداوند، توکل‌ بر خداوند در همه‌ سختی‌ها، تحقیر فخرهای‌ دنیایی‌، اشتیاق‌ به‌ حیات‌ ابدی‌ و مهار قلب‌ برخی‌ از عناوین‌ مطالبی‌ هستند که‌ در این‌ دو بخش‌ بیان‌ شده‌ است‌ و بالاخره‌ آخرین‌ بخش‌ کتاب‌ با عنوان‌ “در باب‌ آیین‌ مقدس‌ مبارک‌” شامل‌ آموزه‌های‌ عملی‌ برای‌ نجات‌ آدمی‌ است‌ که‌ عمده‌ تاکید آن‌ بر مراسم‌ عشای‌ ربانی‌ است‌.

ازجمله‌ ویژگی‌های‌ ترجمه‌ عدالت‌نژاد می‌توان‌ به‌ این‌ نکته‌ اشاره‌ کرد که‌ تقریبا هیچ‌ صفحه‌ای‌ از متن‌ دویست‌ و بیست‌ صفحه‌ای‌ کتاب‌ خالی‌ از پانوشت‌ نیست‌.

هرچند که‌ شاید پانوشت‌های‌ متعدد و بعضا طولانی‌ که‌ گاهی‌ اوقات‌ تا نیمی‌ از صفحه‌ کتاب‌ را دربر می‌گیرد خواننده‌ را خسته‌ کند، این‌ فایده‌ را نیز دارد که‌ نشان‌ می‌دهد متن‌ مورد نظر به‌ چه‌ بخشهایی‌ از انجیل‌ استناد دارد و در ضمن‌ مشابهت‌های‌ آن‌ را با متون‌ مقدس‌ اسلامی‌ – اعم‌ از متون‌ دینی‌ و عرفانی‌ – نیز به‌ خواننده‌ عرضه‌ می‌کند.